ناشنوایی

ناشنوایی

از هر ۱۰۰۰ تولد ۵۰ نوزاد در معرض اختلال ناشنوایی هستند ولی تنها ۳ نوزاد به ناشنوایی مبتلا می شوند . می دانستید با شناخت ناشنوایی می توانید از تولد نوزاد  از این اختلال پیشگیری کنید ؟ قبل از پرداختن به این موضوع ابتدا بهتر است با آناتومی گوش و عملکرد آن آشنا شوید. در ادامه با ما همراه باشید.

آناتومی گوش

گوش از سه بخش تشکیل شده است : گوش بیرونی ، گوش میانی ،گوش درونی . هر کدام از این قسمتها نقش مهمی را در فرآیند اصوات ایفا می کنند . صوت را به صورت دنباله ای از ارتعاشات تصور کنید . هنگامی که سنگی داخل آب می اندازید امواجی تشکیل می شود که شبیه ارتعاشات صوتی است . با این تفاوت ارتعاشات صوتی نامرئی هستند و پیرامون شما حرکت می کنند . لاله گوش این امواج را دریافت می کند و صوت درون کانال گوش ارتعاش کرده و به پرده گوش می رسد . پرده گوش به لرزه درمی آید و صوت از این طریق به سه استخوانچه گوش میانی منتقل می شود . این استخوانچه ها عبارتند از : استخوان چکشی ، استخوان سندانی و استخوان رکابی . این استخوانها کوچکترین استخوان ها در بدن انسان هستند . صدا از طریق دریچه ای دیگر عبور کرده و وارد حلزون گوش می شود . حلزون گوش یک ارگانی شبیه حلزون که به اندازه یک قرص آسپرین است . در این قسمت ۱۲ هزار سلول حسی به نام سلول های مویی وجود دارد . زمانی که صوت از حلزون گوش می گذرد مایعی را حرکت می دهد که متعاقبا باعث حرکت سلول های مویی می شود و از این رو هزاران سیگنال الکتریکی از طریق عصب شنوایی به سمت مقابل مغز فرستاده می شود . صدایی که در گوش سمت چپ می شنوید عموما در نیمکره سمت راست پردازش می شود و بالعکس .

ناشنوایی

انواع ناشنوایی

هر انسانی دارای گوش خارجی که لاله گوش را تشکیل می دهد که انتهای این قسمت پرده سماق وجود دارد که پشت این پرده ، گوش میانی قرار دارد . گوش میانی از سه استخوانچه تشکیل شده است : سندانی ، چکشی – سندانی ، رکابی که قبلا توضیح دادیم . این قسمت به دریچه ای متصل می شود که بر روی گوش داخلی است و مربوط به حلزون می باشد . حلزون قسمتی از گوش داخلی است .معمولا مشکلاتی که برای گوش خارجی ایجاد می شود هیچ مشکل شنوایی را به وجود نمی آورد .گوش میانی و داخلی حساس است . بر اساس آسیب به قسمتهای خارجی ، میانی و داخلی گوش ، ناشنوایی به انواع ذیل تقسیم می شود:

1. ناشنوایی حسی – عصبی

زمانی که آسیب به گوش داخلی وارد می شود باعث ایجاد ناشنوایی از نوع حسی – عصبی یا سنسوری نورال می کند . این نوع اختلال که معمولا دو طرفه می باشد بیشتر در اثر ژنتیک( ۷۵%) ایجاد می شود .

2. ناشنوایی هدایتی

در صورتی که آسیب به گوش میانی وارد می شود این نوع ناشنوایی ایجاد می شود که معمولا این یکی از سه استخوانچه ( استخوانچه رکابی ) دچار آسیب می شود . انواع ناشنوایی هدایتی ممکن است ژنتیکی باشند یا محیطی است اما معمولا محیطی می باشد .

3. ناشنوایی مربوط به گیجگاهی مغز

این نوع ناشنوایی به علت آسیب عصب شنوایی اتفاق می افتد . عصب شنوایی از هر مسیری بالای حلزون تا قشر مغز ( لوب گیجگاهی که شنوایی حس می شود ) که عبور می کند اگر دچار آسیب شود ناشنوایی از این نوع ایجاد می شود .

انواع ناشنوایی بر اساس علت ایجاد

• ژنتیکی

معمولا نیمی از ناشنوایی ها به علت ژنتیک می باشد . معمولا در سن کمتری بیماری بروز پیدا می کند و دو طرفه باشد و بیشتر حسی – عصبی باشد که در عین حال شدید باشد .

• محیطی

نیمی از ناشنوایی ها به علت ژنتیک می باشد . معمولا این نوع ناشنوایی یک طرفه است و در سن بالا ایجاد می شود و شدت کمتری دارد .

انواع ناشنوایی بر حسب زمان بروز علائم

• مادرزادی

نوزاد با اختلال ناشنوایی به دنیا می آید . در ۳ روز اول تست غربالگری انجام می شود ، سپس م OAE یا تست شنوایی انجام می شود تا مشخص شود نوزاد دارای مشکل می باشد یا خیر . این نوع ممکن است ژنتیکی یا محیطی باشد. بدان معنی که مادر به علت مشکلاتی که در دوران بارداری داشته مانند ویروسی به نام سندرم توچ نوزاد دچار ناشنوایی شود یا به علت مصرف داروهایی در این دوران باشدیا به علت مسمومیت ناشی از سرب باشد .همچنین برخی بیماری های مادر مانند دیابت در بارداری می تواند منجر به ناشنوایی نوزاد شود . بنابراین ناشنوایی می تواند قبل یا بعد از تکلم نوزاد بروز پیدا کند . تفاوت این دو اینست که اگر قبل از تکلم ناشنوایی ایجاد شود ، تلکم نوزاد را تحت تاثیر قرار می دهد بنابراین نمی تواند به صورت عادی صحبت کند . زیرا زمانی انسان می تواند صحبت کند که صدای خودش را بشنود . در بعد از تکلم که می تواند در دوران بلوغ به بعد باشد ، تکلم آسیب نمی بیند ولی مشکل وجود دارد .

انواع ناشنوایی بر اساس درگیری ارگانهای بدن

1. نوع ساده و غیر سندرمیک نامیده می شود که دراین صورت تنها ناشنوایی وجود دارد و ارگان های دیگر درگیر نیستند .

نوع سندرومیک که در نوع ژنتیک اتفاق می افتد علاوه بر اینکه ناشنوایی وجود دارد ارگان های دیگر بدن از جمله کلیه ها ، قلب ، غدد بدن مانند تیروئید را درگیر می کند .

علت ناشنوایی

علت ناشنوایی در ۵۰% موارد ژنتیکی است . برخی از موارد ناشنوایی ارثی از بدو تولد خود را نشان می دهند اما برخی پس از تولد به وجود می آیند و موارد معدودی با رشد کودک شدید تر می شوند ( ناشنوایی پیشرونده )

تشخیص ناشنوایی

رابطه نزدیکی بین فقدان شنوایی و عقب ماندگی ذهنی در رشد زبان وجود دارد . نقص شنوایی هر چه زودتر در کودک ایجاد شود ، رشد زبان او بیشتر صدمه می بیند . به همین دلیل متخصصان تاکید زیادی به تشخیص و درمان نقص شنوایی در اولین زمان ممکن دارند .

تشخیص به موقع ناشنوایی به نوزاد کمک می کند تا درمان سریع تر انجام شود و از بروز عوارض بعدی پیشگیری می کند . خوشبختانه در کشور ما این امکان وجود دارد که تمام نوزادانی که به دنیا می آیند تحت تست های غربالگری ناشنوایی قرار بگیرند . در صورتی که علائمی از ناشنوایی یا کم شنوایی در نوزاد مشاهده شد ، مراکز تخصصی و فوق تخصصی شنوایی اطفال ارجاع داده می شوند و تست های تکمیلی انجام می شود . بنابراین سن شروع درمان این اختلال در نوزادان ناشنوا ۳ سالگی می باشد .

ناشنوایی

 ناشنوایی ارثی

برای اینکه بدانید ناشنوایی ارثی است یا نه باید سابقه خانوادگی توسط مشاوره ژنتیک مورد بررسی قرار بگیرد . حتی اگر در خانواده ناشنوایی وجود نداشته باشد بازهم احتمال ارثی بودن از بین نمی رود زیرا ممکن است این اختلال به صورت یک صفت ارثی پنهان وجود داشته است . به ویژه ممکن است پیامد ازدواج فامیلی بروز پیدا کرده باشد .

شیوع ناشنوایی ژنتیکی

شایع ترین ناشنوایی در کشور ما به دلیل ازدواج خویشاندی ایجاد می شود و توارث از نو مغلوب است . برای بروز بیماری نیاز به دو نوع ژن می باشد : ژن معیوب که از پدر به ارث می رسد ، ژن معیوب که از مادر به ارث می رسد.این نوع ناشنوایی دو سوم تمام ناشنوایی ها را تشکیل می دهد . سایر این اختلال از نوع غالب می باشد . پدر یا مادر ناشنوا می باشد و همان را به فرزند خود انتقال می دهد . از آنجائیکه غالب می باشد نیاز به دو نسخه معیوب نیست و تنها با یک نسخه معیوب ناشنوایی بروز پیدا می کند . نوع غالب هم تقریبا ۲۴% موارد این اختلال را تشکیل می دهد و به صورت وابسته به جنس است که تنها می تواند از مادر منتقل پیدا کند زیرا بر روی کروموزوم x می باشد .

درمان ناشنوایی

1. یکی از راههای درمان ناشنوایی عمل جراحی کاشت پروتز حلزون گوش می باشد . به صورتی که در کودکان سن زیر ۵ سال که دچار ناشنوایی بسیار شدید یا کامل دو طرفه باشند یا در افراد بزرگسالی که پس از یادگیری و تکلم به هر دلیلی ناشنوا شد ه اند از عمل جراحی کاشت حلزون می توان بهره جست .

نحوه انجام کاشت حلزون

کاشت حلزون ابزاری الکترونیکی است که از طریق جراحی در گوش داخلی قرار گرفته و احساس شنوایی را در افراد ناشنوا یا کم شنوا فراهم می کند . کاشت حلزون شنوایی تنها شکلی از مداخلات پزشکی است که می تواند به واسطه تحریک الکتریکی عصب شنوایی ، شنیدن را به فرد ناشنوا بازگرداند .

2. استفاده از سمعک که معمولا برای بزرگسالان که کم شنوایی دارند یکی از راههای درمان ناشنوایی است .

مراقبت از گوش و پیشگیری از ناشنوایی

گوش اندام های حساسی است که در معرض آسیب های محیطی قرار دارد . مهم ترین مراقبتی که برای این اندام می توان نام برد ، پیشگیری از قرار گرفتن در معرض صداهای بلند می باشد . استفاده از هدفن ها و گوش کردن موزیک با صداهای بلند، سرو صدای زیاد اتومبیل ها در مکان های بسیار شلوغ از این موارد است . همچنین پاره شدن پرده گوش و جا به جا شدن استخوانچه ها و اندامک های حسی در اثر ضربه به گوش آسیب می رساند بنابراین باید مراقب بود که هیچ ضربه ای به گوش وارد نشود .  همچنین برخی از داروها ممکن است روی شنوایی اثر بگذارد بنابراین هر نوع مصرف دارویی حتی داروی مکمل و تقویتی بدون تجویز پزشک استفاده ننمایید .